موتور آب چیست:

موتور آب یا موتور پمپ به مجموعه یک موتور سوختی (بنزینی، دیزلی و یا نفتی) و یک پمپ پروانه ای گفته میشود که روی یک شاسی نصب یا کوپله (couple) شده اند. نیروی مکانیکی تولید شده توسط موتور سوختی، پروانه پمپ را تا ۳۰۰۰ دور به گردش در میاورد و آب را برداشت؛ و از دهانه خروجی با فشار پرتاب میکند.

کاربرد موتور پمپ آب:

موتور آب ها کاربردهای مختلفی دارند اما از مهمترین آن آبیاری زمین و آبرسانی از رودخانه ها به منابع ذخیره آب میباشد. موتور آب یا موتور پمپ های بنزینی، قابل حمل هستند و در مناطقی که دسترسی به برق یا ژنراتور نیست، شما میتوانید با یک موتور پمپ و کمی سوخت یک باغ یا زمین کشاورزی را آبیاری کنید.

موتور پمپ بخریم یا موتور برق و کف کش:

مهم: این یک سوال پر تکرار است، و خیلی از کشاورزان عزیز این دغدغه را دارند که برای آبرسانی یا آبیاری زمین یا باغشان از یک موتور پمپ بنزینی یا دیزلی استفاده کنند یا اینکه یک موتور برق همراه کفکش (پمپ برقی) تهیه کنند.

مزایای موتور آب:

در صورت استفاده از موتور آب سوختی، با یک تیر دو نشان زدید.

1. وزن پایین موتور پمپ ها موجب میشود شما به راحتی این وسیله را در صورت نیاز، با خود در محل ببرید و برگردانید که این کار باعث بالا رفتن مسايل امنیتی نیز میشود. در عین حال از یک موتور پمپ در جاهای مختلف میتوانید استفاده کنید.
2. قیمت خرید یک موتور آب کمتر از نصف قیمت تمام شده یک موتور برق به همراه یک کفکش میباشد.

مزایای موتور برق و کفکش:

مهمترین مزیت خرید موتور برق به همراه یک کفکش یا پمپ برقی این است که،

1. در انتخاب پمپ، گزینه های بیشتری پیش رو دارید؛ به طوری که شما میتوانید پمپ هایی با ارتفاع یا هد (HEAD) ۵ متر تا ۱۲۰ متر انتخاب کنید و البته موتور برقی متناسب با توان مورد نیاز پمپتان. اما در موتور آب به چند ارتفاع مشخص محدود هستید.
2. زمانی که شما یک موتور برق تهیه میکنید علاوه بر پمپ، هر مصرف کننده دیگری را نیز (متناسب با توان موتور برق) میتوانید در محل نصب ژنراتور استفاده کنید.

پس نتیجه میگیریم: اگر صرفا قصد آبیاری یا انتقال آب را در یک یا چند محل دارید، و میخواهید وسایلتان را با خود ببرید و بیاورید؛ موتور پمپ برای شما مناسب است. اما اگر در محل مشخصی مستقر هستید یا قصد دارید علاوه بر پمپ آب یک سری امکانات رفاهی (روشنایی، یخچال، تلوزیون، کولر و…) یا تجهیزات کشاورزی – صنعتی (دریل، فرز، دستگاه جوشکاری و…) داشته باشید؛ حتما وجود یک موتور برق برای شما لازم است.

انواع موتور پمپ:

از نظر موتور:

1. چهار زمانه
2. دو زمانه

تفاوت اصلی موتور های دو زمانه و چهار زمانه در سوپاپ های آنهاست. فرایند احتراق در موتور های دو زمانه با یک سیکل رفت و برگشت پیستون و در موتور های چهار زمانه با دو سیکل رفت و برگشت پیستون، صورت می گیرد. به این شکل که موتور های چهار زمانه دارای دو سوپاپ دود و هوا هستند و موتور های دو زمانه فاقد سوپاپ میباشند. همچنین در موتورهای چهار زمانه روغن موتور به صورت جداگانه داخل کارتر موتور ریخته میشود اما در موتور های دو زمانه روغن به همراه بنزین داخل باک ریخته میشود.

• تنها موتور پمپ های بنزینی نمونه دو زمانه دارند و مابقی همه چهار زمانه اند.

از نظر سوخت:

از نظر سوخت  به سه دسته تقیسم بندی میشوند:

1. موتور آب دیزلی
2. موتور آب بنزینی
3. موتور آب نفت بنزینی

از نظر سیال:

از نظر سیال یا آب مورد پمپاژ نیز به ۳ دسته کلی تقسیم میشوند:

1. آب تمیز (موتور پمپ آبکش)
2. آب کثیف (موتر پمپ لجن کش)
3. موتور پمپ فشار بالا
4. موتور پمپ مواد نفتی و پتروشیمی
5. موتور پمپ مواد خورنده و اسیدی

• موارد ۴ و ۵ مربوط به پمپ های تخصصی و سیالات غلظت دار و شیمیایی اند که دارای ساختار و استاندارد های تخصصی تر هستند؛ و از آنجا که موضوع این مقاله موتور آب است بیشتر به موتور پمپ های آب یعنی ۳ گزینه اول میپردازیم.

موتور آب های مناسب شما در این دسته بندی بستگی به نوع آب مورد نظر شما دارد؛ اگر آب تمیز باشد آبکش و اگر آب دارای املاح و ذرات باشد، لجن کش مناسب کار شماست. در لجن کش ها پروانه پمپ باز تر از نمونه های آبکش است و میتوانند آب را به همراه میزان معینی نا خالصی، پمپاژ کنند.

انواع موتور آب از نظر سایز:

• موتور آب ۱ اینچ (بنزینی)
• موتور آب ۲ اینچ (بنزینی – دیزل – نفت و بنزین)
• موتور آب ۳ اینچ (بنزینی – دیزل – نفت و بنزین)
• موتور آب ۴ اینچ (بنزینی – دیزل)
• موتور آب ۶ اینچ به بالا (دیزل)

• موتور آب ۱ اینچ:

تمام موتور پمپ های ۱ اینچ بنزینی هستند، و در دو نوع دو زمانه و چهار زمانه در بازار موجود هستند. اگر چه آبدهی بالایی ندارند اما این موتور پمپ ها ابعاد کوچک و وزن کمی دارند و به راحتی با یک دست قابل حمل هستند.

• موتور آب ۲ اینچ:

موتور آب های ۲ اینچ هم نمونه بنزینی و نفت و بنزین دارند و هم گازوییلی که نمونه بنزینی ۲ اینچ، بیشترین فروش را دارند، چون هم ابعاد و وزن نسبتا مناسبی دارند هم فشار و آبدهی خوبی دارند. موتور پمپ بنزینی 2 اینچ برای مصارف کوچک کشاورزی مناسب است، با توجه به اینکه هر اینچ معادل ۲/۵ سانتیمتر است، قطر دهانه ورودی و خروجی موتور پمپ آب ۲ اینچ، ۵ سانتیمتر می باشد که شلنگ سایز ۶ برای آن استفاده میشود. در حقیقت قطر آب خروجی از این مدل پمپ ۶ سانتی متر میباشد و در بهترین حالت ۳۵ متر مکعب در ساعت (۶۰۰ لیتر در دقیقه) آب را انتقال می دهد. آبدهی موتور پمپ های دیزل از بنزین بیشتر است.

• موتور آب ۳ اینچ:

از موتور پمپ های ۳ اینچ در مواردی که نیاز به آبدهی بیشتر هست، استفاده میشود که در ۳ نمونه بنزینی، نفت و بنزین و دیزل موجود میباشند. مواردی مانند تامین آب مورد نیاز پرورش ماهی ها، مزارع برنج، پمپاژ آب از چاه و غیره از این مدل (به خصوص دیزل) استفاده می شود. موتر آب های ۳ اینچ حجم آبدهی نسبتا بالاتری دارند و دارای وزن نسبتا سنگین تری نسبت به سایز های 1 و 2 اینچ می باشند.

• موتور آب ۴ اینچ:

این موتور پمپ ها فروش محدودتری دارند و مدل گازوییلی در این رنج طرفدار بیشتری دارد چرا که بیشتر برای مصارف نیمه صنعتی و آبیاری زمینهای وسیعتر استفاده میشوند و موتور های دیزل توان کارکرد بیشتری به صورت دائم و یکسره دارند و دمای موتور در آنها متعادلتر است.

• موتور آب صنعتی:

موتور پمپ های بزرگ با سایز تا چند ده اینچ نیز هستند که در صنعت و کشاورزی در ابعاد وسیع مورد استفاده قرار میگیرند. این موتور پمپ ها مجهز به موتور های دیزل چند سیلندر هستند.

مشخصات فنی موتور پمپ بنزینی:

موتور پمپ های بنزینی دارای یک موتور دو یا چهار زمانه تک سیلندر است، که خنک کاری آن توسط هوا انجام میشوند (هوا خنک و فاقد رادیاتور)، آلیاژ به کار رفته در سیلندر و اغلب قطعات داخلی موتور و همچنین پوسته پمپ، از آلومینیوم می باشد. سیستم سوخت رسانی موتور پمپ بنزینی به واسطه کاربراتور انجام میشود که عموما از نوع تک سوزن هستند. حجم موتور این نوع موتو اب ها از ۲ اسب (یک اینچ) تا ۱۸ اسب بخار (۴ اینچ) است و تک سیلندر می باشند. سیستم ساسات در موتور پمپ های بنزینی به صورت دستی می باشد که توسط یک اهرم دریچه هوای کاربراتور باز و بسته میشود. تنظیم دور موتور یا گاز نیز در برخی مدل ها دستی و برخی نیز اتوماتیک میباشد. دستی بوده و به وسیله یک پیچ تنظیم می شود. مجموعه این ادوات، روی یک شاسی که از لوله خم شده طراحی شده، سوار میشود، که دستگاه را در مقابل آسیب های پیشبینی نشده، محافظت میکند.

موتور آب دیزلی یا بنزین:

موتور پمپ های بنزینی و دیزلی، از نظر فشار و آبدهی تفاوتی ندارند. یعنی یک موتور پمپ بنزینی ۲ اینچ از نظر فشار و حجم آب خروجی چندان تفاوتی با نمونه مشابه دیزلی ندارد؛ هر دو برای کاربرد مشابهی استفاده میشوند و اغلب در زمین های کشاورزی کوچک و باغچه ها مورد استفاده قرار میگیرند. اما وجه تمایز این دو مدل در ساعت کار مداوم و هزینه سوخت آنهاست. به این شکل که موتور آب های دیزل به صورت دائم و بی وقفه تا دو برابر موتور پمپ های بیزینی میتوانند کار کنند و بدون اینکه آسیب ببینند یا از عمر مفیدشان کم شود؛ پس اگر میخواهید یک موتورپمپ دائم کار تهیه کنید و تا ۶ ساعت یک تیک از آن کار بکشید، موتورپمپ دیزل انتخاب معقول تری خواهد بود. از طرفی هزینه سوخت آن نیز در بلند مدت بسیار مناسب تر است به شرط اینکه حاضر باشید هزینه بالای آن را بپردازید.

در طرف دیگر این موتور اب های بنزینی هستند که ارزانترند، سبکتر هستند و به راحتی قابلیت حمل و نقل و جابجایی دارند، راحتتر تمیر میشوند و لوازم یدکی ارزانتری نیز دارند.

هر چند در ابعاد بزرگتر و بیشتر از ۳ اینچ توجیه خرید، بیشتر با موتور اب های دیزلی هست و مقایسه این دو مدل موتور اب، بیشتر در دهانه های ۲ و ۳ می باشد.

مزایا و معایب موتور اب دیزلی و بنزینی:

مزایای دیزلی:

1. ساعت کار دائمی بیشتر
2. استهلاک کمتر
3. سوخت ارزان تر
4. عمر مفید بیشتر

معایب دیزلی:

1. قیمت بالا
2. وزن زیاد
3. صدای زیاد
4. لوازم یدکی گرانتر

مزایای بنزینی:

1. قیمت پایین
2. در دسترس بودن بنزین
3. راه اندازی ساده تر
4. وزن کمتر (جابجایی راحتتر)
5. صدای کمتر
6. لوازم یدکی ارزانتر
7. تعمیر راحتتر

معایب بنزینی:

1. ساعت کار دائم کمتر
2. سوخت گرانتر
3. عمر مفید کمتر

موتور پمپ بنزینی یا نفت و بنزینی؟

ابتدا توضیح مختصری در مورد موتور اب های نفت و بنزین میدهیم تا با کارکرد این دستگاه آشنا شوید؛ موتور پمپ های نفت و بنزین همان موتور پمپ های بنزینی اند، با این تفاوت که باک آن ها دو مخزن دارند، یکی مخصوص بنزینی و دیگری مخصوص نفت. این موتور پمپ ها با بنزین روشن میشوند و سپس نفت وارد کاربراتور میشود، و جایگزین بنزین میشود؛ به این خاطر مخزن بنزین ظرفیت بیشتری دارد. به این ترتیب موتور پمپ های نفت و بنزین با بنزین روشن میشوند و سپس با نفت به کار خود ادامه میدهند و تنها ۱۰ درصد از کل سوخت بنزین است و ۹۰ درصد مابقی نفت میباشد و هزینه سوخت به شرط اینکه نفت دولتی در دسترس باشد مناسبتر است.

موتور ابهای بنزینی و نفت و بنزینی تفاوت چندانی با هم ندارند ابعاد و وزن یکسانی دارند، قیمتشان هم نزدیک به هم هستند (نفت و بنزین کمی گرانتر است). از طرفی موتور آب های بنزینی کارکرد بهتری دارند و به دلیل اکتان بالاتر بنزین راندمان بالاتری دارند. همچنین هزینه تعمیر موتور اب های بنزینی پایینتر است و تعمیرکاران، موتورهای بنزینی را راحتتر میپذیرند.

اجزاء موتور پمپ آب:

اجزای کامل یک موتور پمپ بنزینی را به صورت کامل در زیر آورده ایم:

بخش موتور:

بخش پمپ:

عمق مکش آب در انواع موتور اب ها:

عمق مکش، به فاصله قائم (۹۰ درجه) سطح آب، تا ورودی پمپ دستگاه، گفته میشود. که با عبارت (SUCTION) روی مشخصات موتور پمپ، درج میشود.

عمق مکش یا اصطلاحا ساکشن در موتور آب های بنزینی از ۶ متر میباشد؛ به عبارتی حداکثر فاصله دستگاه تا سطح آب، باید کمتر از ۶ متر (۹۰ درجه) باشد. اگر سطح آب تا پمپ، روی یک خط افق باشد و شیب آن صفر باشد، موتور آب های بنزینی میتوانند از فاصله ۵۰ متری آب را مکش کنند.

این موضوع در موتور پمپ های دیزل کمی متفاوت است. به این صورت که موتور اب های دیزل توانایی مکش آب، از عمق ۸ متر را دارند. البته باید توجه داشته باشید، این حد اکثر ارتفاع ساکشن است و حتما سطح آب، باید کمتر از ۸ متر (قائم) از پمپ باشد؛ در سطوح کفی و بدون شیب هم این فاصله، در موتور اب های دیزل، تا ۷۰ متر افزایش پیدا میکند.

حداکثر ارتفاع در انواع موتورهای آب:

ارتفاع یا هد (HEAD) نیز، به حداکثر ارتفاعی گفته میشود که موتور پمپ میتواند آب را بالا ببرد. مثلا این عدد در موتور پمپ های بنزینی، عموما تا ۲۵ متر است یعنی یک موتور آب بنزینی، توانایی حمل آب (در لوله متناسب با دهانه آن) تا ارتفاع ۲۵ متر (از حیاط تا پشت بام یک آپارتمان ۷ طبقه) را دارد. هر چند این یک عدد بر پایه محاسبات تئوری است و در عمل کمی افت وجود خواهد داشت اما در برخی موتور پمپ های بنزینی، که با نام ارتفاع بالا معروفند این عدد تا ۹۰ متر نیز بالا میرود که برای  برخی کاربری ها مناسب هستند و البه قیمت بالاتری نیز دارند.

در نمونه های دیزل نیز به صورت معمول، ارتفاع یا هد پمپ، بین ۲۵ تا ۳۵ متر است و شما میتوانید آب را در لوله، تا ۳۰۰ متر روی زمین بدون شیب، جابجا کنید.

راهنمای خرید موتور پمپ آب:

برای خرید یک موتور پمپ در بازار دو گزینه پیش رو دارید:

1. نومونه های ژاپنی
2. نمونه های چینی

حتما با مطالعه این مقاله میدانید که بین موتور اب های دیزل و بنزین، کدامیک برای شما مناسب است. پس اگر تصمیم به خرید موتور پمپ بنزینی دارید، مارک های ژاپنی، بهترین انتخاب است که البته قیمتشان ۳ برابر مدلهای مشابه مرغوب چینی است. اما اگر با هزینه آن مشکل ندارید بهترین انتخاب را کرده اید؛ چرا که موتور پمپ های ژاپنی بسیار جان سخت و مقاوم هستند و از طرفی دیگر دغدغه انتخاب بین انواع برندهای چینی را نخواهید داشت. اما فقط نمونه بنزینی آنها توجیه خرید دارند چرا که قیمت موتور پمپ های دیزل ژاپنی، سرسام آور است. پس اگر قصد خرید یک موتور اب بنزینی ژاپنی را دارید، باید به یک نکته توجه کنید:

نکته مهم: موتور آب های مشهور ژاپنی نمونه های تقلبی فراوانی دارند که تقریبا هیچ تفاوت ظاهری با نمونه اورجینالشان ندارند. پس حتما توجه داشته باشید که این موتور پمپ ها را از مراکز و یا سایتهای معتبر تهیه کنید و یک فاکتور رسمی که تضمین اصالت محصول، در آن قید شده باشد از فروشنده دریافت کنید. در عین حال یک روش تشخیص اصالت موتور آب های ژاپنی، را نیز به شما میگوییم. با ما همراه باشید:

تشخیص اصالت موتور پمپ های ژاپنی:

یک روش مطمئن برای تشخیص اصالت موتور پمپ های ژاپنی، استعلام بارکد جعبه محصول در سایت رسمی آن برند میباشد. یعنی مثلا اگر قصد خرید یک موتورپمپ از برند هوندا را دارید؛ ابتدا وارد سایت www.powerequipment.honda.com شوید و سپس بارکد محصول را که هم روی خود آن و هم روی جعبه درج شده، وارد سایت کنید تا کمپانی هوندا، اصالت آن را تایید کند. در صورتی که این تایید صورت نگرفت، به محل دیگری برای خرید مراجعه کنید. 

مارک های معتبر موتور پمپ ها:

ژاپنی:

1. روبین (سوبارو) ROBIN-SUBARU (دیزل و بنزین)
2. هوندا HONDA (بنزین)
3. کوشین KOSHIN (بنزین)
4. یانمار YANMAR (دیزل)

چینی:

1. طرح روبین (بنزین)
2. طرح هوندا (بنزین)
3. اگرو ماشین (دیزل و بنزین)
4. واکسون (بنزین)
5. راتو (بنزین)
6. دیانا (دیزل و بنزین)
7. کاما (دیزل)
8. کیپور (دیزل)

نصب و راه اندازی موتور پمپ آب:

• نکته اول: آب بندی مناسب و محکم کردن تمامی اتصلات

موتور پمپ آب دو دهانه ورودی دارد، یکی برای داخل شدن آب به پمپ و دیگری برای خارج شدن از آن می باشد، که اندازه دهانه موتور پمپ ها با یکدیگر متفاوت است، به طور معمول اندازه دهانه انواع موتور پمپ آب 1، 2 و 3 اینچ می باشد. از لوله ای خرطومی برای دهانه ورودی پمپ استفاده می شود که در هر سه سایز تولید می شود. برای دهانه خروجی پمپ و یا دهنه انتقالی آن از انوع شیلنگ های برزنتی آتش نشانی استفاده می کنند. در زمان استفاده از موتور پمپ بایستی حتما اتصالات لوله خرطومی و شیلنگ برزنتی را چک کنید تا تماما آب بندی شده باشد.

• نکته دوم: پاره و یا سوراخ نبودن شیلنگ و لوله

لوله خرطومی و شیلنگ برزنتی آتشنشانی را چک کنید تا دچار پارگی، نشتی، سوراخ شدگی و مواردی از این قبیل نباشد. اگر موتور پمپ دارای هر یک از این نواقص باشد، هوا وارد پمپ شده و کارکرد آن را دچار اختلال می کند.

• نکته سوم: عدم استفاده از موتور پمپ بدون آب

هرگز از موتور پمپ ها نباید بدون آب استارت شود که اصلی ترین خطر برای موتور پمپ می باشد.

• نکته چهارم: تخلیه آب درون پمپ بعد از فالیت آن مخصوصا در فصل سرما و زمستان

در زیر تمامی موتور پمپ ها یک پیچ تخلیه موجود است که به منظور تخلیه آب در دستگاه تعبیه شده است. رعایت کردن این موضوع به ویژه زمستان و یا مناطق سردسیر از اهمیت دو چندانی برخوردار است، در هنگام یخ زدن آب تراکم و قدرت فشاری آن بالا می رود، از سوی دیگر سرما مقاومت بدنه پمپ را کاهش می دهد، لذا امکان ترک خوردن بدنه پمپ وجود دارد.

• نکته پنجم: مکش در ارتفاع تعبیه شده

هر موتور پمپ با توجه به نوع، توان و حجم موتور، قدرت متفاوتی دارد، روی دفترچه راهنمای انواع موتور پمپ آب، ارتفاع مکش و ارتفاع پرتاب عمودی موتور پمپ آب درج شده است. بنابراین برای استفاده و انتخاب موتور پمپ در محدوده همین استاندارد استفاده کنید. که اگر رعایت نشود پدیده کاویتاسیون رخ می دهد.

• نکته ششم: تکمیل بودن مخزن روغن و بنزین

فعالیت موتور پمپ آب بدون روغن به اندازه بدون آب کار کردن موتور پمپ می تواند برای موتور پمپ مضرر باشد. حتی اگر بهترین موتور پمپ ها را بدون روغن استارت کنید در عرض چند دقیقه و یا حتی چند ثانیه متوجه سرو صدای دستگاه شدید مطمئن باشید موتور پمپ شما شاتون زده است، زیرا دستگاه را بدون روغن روشن کرده اید. اگر باک بنزین نیز پر باشد رسوبات کمتری وارد کاربراتور خواهد شد، در ضمن مراقب برخورد باک موتور پمپ با اجسام تیز و سوراخ کننده باشید.

• نکته هفتم: هندل موتور پمپ آب را درست بکشید

سیستم استارت انواع موتور پمپ ها مجهز به سیستم هندلی می باشد که کشیدن آن دو مرحله ای است. نخست باید خلاصی هندل را بگرید و سپس نخ هندل را بکشید، در غیر این صورت امکان خرابی موتور پمپ وجود دارد.